بررسی اثرات عصاره آبی ـ الکلی دانه گیاه اسپند بر سطوح پلاسمایی هورمون‌های محور هیپوفیز ـ تیروئید در موش‌های صحرایی نر بالغ

مقدمه و هدف: گیاه اسپند با نام علمی‌پگونوم هارمالا از خانواده زیگوفیلاسه با داشتن ترکیباتی نظیر؛ آلکالوئیدها، ساپونین، استروئید و لیگان در طب سنتی به عنوان دارویی که دارای فعالیت‌های ضدباکتریایی، ضدقارچی، ضدتوموری، بازدارنده آنزیم مونوآمینواکسیداز، محرک سیستم عصبی و تعدیل کننده فعالیت‌های آندو کربنی می‌باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. هدف از این پژوهش بررسی تأثیر عصاره دانه گیاه اسپند بر سطوح پلاسمایی هورمون‌های محور هیپوفیزـ تیروئید بود. مواد و روش‌ها: این پژوهش یک مطالعه تجربی است که در سال 1388 در دانشگاه علوم پزشکی یاسوج بر روی 50 سر موش صحرایی نر بالغ ن‍ژاد ویستار با وزن تقریبی 320 ـ260 گرم انجام شد. در این مطالعه حیوانات به 5 گروه، شامل؛ گروه‌های کنترل، شاهد و 3 گروه تجربی تقسیم شدند. گروه کنترل تحت هیچ تیمار خاصی قرار نگرفت، گروه شاهد به مدت 17 روز و روزانه به میزان 1 سی‌سی آب مقطر به صورت خوراکی دریافت کرد و گروه‌های تجربی نیز به مدت 17 روز و روزانه به ترتیب90 ، 180 و 270 میلی‌گرم بر کیلوگرم عصاره دانه گیاه اسپند را به صورت خوراکی دریافت داشتند. در روز هجدهم پس از خون‌گیری از حیوانات با روش رادیو ایمونواسی سطوح پلاسمایی هورمون‌های محرک تیروئید، تیروکسین و تری‌یدوتیرونین اندازه‌گیری شدند. داده‌های جمع‌آوری شده با استفاده از نرم‌افزار SPPS و آزمون آماری آنالیز واریانس تجزیه و تحلیل شدند. یافته‌ها: این مطالعه نشان داد عصاره دانه گیاه اسپند در دوزهای حداقل و حداکثر سطوح پلاسمایی هورمون محرک تیروئید و در دوزهای متوسط و حداکثر سطوح پلاسمایی هورمون‌های تیروکسین و تری‌یدوتیرونین را به طور معنی‌داری کاهش می‌دهد(05/0p< ). نتیجه‌گیری: نتایج این پژوهش بیانگر آن است که از عصاره دانه گیاه اسپند می‌توان پس از انجام تحقیقات تکمیلی در درمان پرکاری تیروئید استفاده نمود.